GENEL OLARAK
Geçici iş göremezlik , kaza geçiren kişinin kalıcı olarak çalışma gücünden mahrum kalmaması durumunda söz konusu olmaktadır . Kişinin iyi olana kadar işte çalışamaması ve bundan kaynaklı iş ve kazanç kaybına uğramasıdır .
Türk Borçlar Kanununun 54 . Maddesi hükmünce tedavi giderleri , kazanç kaybı , çalışma gücünün azalmasından ya da yitirilmesinden doğan kayıplar , ekonomik geleceğin sarsılmasından doğan kayıplar bedensel zararları oluşturmaktadır .
İş göremezlik tazminatının kapsamının belirlenmesinde davacının gelirinin belirlenmesinin yanında davacı tarafın yaralanması sebebiyle görmüş olduğu tedavilere göre iyileşme süresinin ve çalışma gücünden mahrum kalmasının da tespit edilmesi gerekmektedir .
Geçici iş görememe sigortalı işçinin iş kazası geçirmesi sonucunda ya da meslek hastalığına yakalanması durumlarında Sosyal Güvenlik Kurumu tarafınca müfettiş görevlendirilir ve Sosyal Güvenlik Kurumu bünyesinde iş kazası dosyası açılır . İş kazası sonucu tedavi gören kişinin sağlık kurulu raporlarında yazılan istirahat süresinde kişinin kalıcı olamayacak şekilde çalışamaması durumuna geçici iş göremezlik denir . İş kazası geçiren kişinin kaza sonucunda almış olduğu sağlık raporlarında yazılan süreler boyunca kişi çalışamamakta ve kazanç kaybı yaşamaktadır . Yaşanan bu gelir kaybı için sağlık raporlarında bahsedilen süreler boyunca Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından kişiye geçici iş göremezlik ödeneği verilir .
Geçici iş görmezlik tazminatı Türk Borçlar Kanunu 54 . Maddesinde geçen kazanç kaybı zararları içerisinde yer almaktadır. Bu maddede geçen kazanç kaybı zararı, bedensel olarak zarara uğrayan kişi eğer bu zarara uğramamış olsaydı bu kişinin elde etmesi muhtemel olacak olan kazançların kaybedilmesini ifade eder . Kazanç kaybı bu nedenle geçici niteliktedir ve geçmişe yöneliktir .
Türk Borçlar Kanununun sistematiğinde geçici iş görmezlik kazanç kaybı kapsamında değerlendirilmiştir . Buna göre kaza yapmış kişinin kalıcı olarak sakat kalması söz konusu olmayıp bir süre tedavi görmesi nedeniyle iyi olana kadar çalışamaması halinde iş ve kazanç kaybına uğrar .
Geçici iş görememe tazminatı yalnızca kaza sonucunda yaralanma halinde çalışamayıp elde edilemeyen kazancı kapsar .
On sekiz yaşından küçükler için de , aktif olarak çalışanları için , geçici iş göremezlik zararı istenebilir .
TRAFİK KAZASINDA GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK TAZMİNATI
Sigorta kuruluşları tedavinin güvencesi kapsamında geçici iş görememeden sorumludurlar . Kaza geçiren kişinin tedavi görmesi ve iyi olana kadar çalışamaması ve bu yüzden iş ve gelir kaybına uğraması trafik kazalarında geçici iş göremezliktir . Geçici iş göremezlik süresi sadece hastanede görülen tedavi süresini kapsamaz aynı zamanda iyileşme süreci de bu sürenin içerisinde sayılmaktadır .
GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK TAZMİNATININ HESAPLANMASIİÇİN İSTENEN BELGELER ( TRAFİK KAZALARINDA )
- Kaza tarihi , resmi olan kaza tespit tutanağı
- Tedavi gören kişi yani mağdur için geçici iş görmezlik talebinde hastane sağlık raporu
- Tedavi gören kişi yani mağdura ait güncel olan vukuatlı nüfus kayıt örneği
- Tedavi gören kişi mağdura ilişkin , kişinin gelirini ispatlayan Sosyal Güvenlik Kurumu hizmet dökümü , vergi beyannamesi , bordro vb. belgeler
GEÇİCİ İŞ GÖREMEZLİK ÖDENEĞİ
Kişinin ilgili sağlık kuruluşlarından aldığı bir sağlık raporu sayesinde , sürekli olmamak üzere çalışamaması kaynaklı gelirinde haftalık ya da aylık bir eksilme gerçekleşir . Bu kazanç kaybının telafisi için de geçici iş göremezlik ödeneği verilir .
Geçici iş görememe ödeneği Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından bazı hesaplar yapılarak kişilere anlaşmalı banka vasıtasıyla istirahat için verilen rapor süresinin sonunda ödenir.
GEÇİCİ İŞ GÖRMEZLİK ÖDENEĞİNİN HESAPLANMASI
Sosyal Güvenlik Kurumu işçilerin almış oldukları raporları üçüncü gününden başlamak üzere bir ödenek ödemektedir . Yani işçi bir – iki günlük bir rapor almış olsa bile Sosyal Güvenlik Kurumu bu bir – iki günlük raporların ödemesini gerçekleştirmiyor . Üç günlük bir rapor alan bir işçinin ise bir günlük rapor ödeneğini ödüyor . Mevzuatta işçilerin geçici iş görememe ödeneği hesaplanırken ayakta bir tedavi durumundan kaynaklanan bir rapor mu yoksa yatarak tedavi durumundan kaynaklanan bir rapor mu diye ayrım gözetmiştir . Bu tazminatı bedeli hesaplanırken de işçinin rapor almadan önceki son üç aylık Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilen SİPEK ( sigortalı primi esas kazanç ) durumuna bakılıyor . Son üç ay içerisindeki bildirilen primi esas kazancın ortalaması alınıyor ve bir günlük kazancı neyse bu bir günlük kazancı üzerinden bir oranlama yapılıyor .
Ayakta tedavilerde işçinin günlük kazancı üçte ikisi , yatarak tedavilerde de günlük kazancının yarısı tutarında bir ödenek hesaplanıyor .
Eğer ki işçi iş kazası ya da analık durumundan dolayı bir rapor almış olduysa bu gibi bir durumda da geçici iş göremezlik ödeneği bu kişinin üçüncü gününden itibaren değil almış olduğu raporların ilk gününden başlamak üzere Sosyal Güvenlik Kurumunca ödenecektir .
HÜSEYİN DOĞAN